Zeg eens precies hoe je het schrijfd ...

Zeg eens precies wat je bedoeld, was het zinnetje waarover het hier eigenlijk gaat. Het moest gisteren tijdens het tv-nieuws duidelijk maken dat het met de spellingvaardigheid van hogeschoolstudenten helemaal niet goed gaat.

Jeuk

Ik krijg het altijd een beetje op mijn heupen, als ik sommige mensen over spelling hoor praten. De aandacht die ernaartoe gaat, irriteert mij mateloos. Disproportioneel, past hier als geen ander modewoord. Ook de nepargumenten die spellingfreaks naar je hoofd slingeren, genereren een onbehaaglijke jeuk op mijn wekere delen.

Secundair 

En nog zo'n slijmbaldooddoener: Vroeger was het allemaal beter ... in die lerarenopleiding bijvoorbeeld. Juist of niet juist: daarover wil ik, in eerste instantie, eerst wel eens een heel grote boom opzetten. In tweede is er natuurlijk ook het verschoven rekruteringsveld: veel meer studenten in de lerarenopleiding komen uit andere studierichtingen dan vroeger. Niets tegen een secundaire technische of zelfs beroepsafdeling: maar je kunt toch niet verwachten dat een hogeschoolstudent die zes jaar houtbewerking heeft gevolgd, even goed spelt als een leerling uit een ASO-afdeling? Dat is absoluut oneerlijk tegenover die technisch geschoolde! 

Reglement

Ik heb mijn kinderen altijd voorgehouden dat ze in hun taalgebruik alles mochten laten afnemen, behalve hun verbeelding. Dat was op de momenten dat de jongste met verschrikkelijk slechte punten (door de vele spellingfouten) zijn inhoudelijk schitterende schoolopstelletjes terugkreeg. Telkens opnieuw drong een ij/ei- of een dt- of een c/k-fout op de voorgrond en verknoeide die het evaluatiebeeld. En in plaats van een gerichte remediëring kwam er alleen maar hoongelach en minachting op hem neer.

Nu, zoveel jaren later, probeer ik vrienden-met-kinderen te overtuigen dat spelling maar het reglement van het taalgebruik is: niet meer, maar ook niet minder. Als verknocht en hopeloos verslaafd voetbaldier vergelijk ik het altijd met een kind leren voetballen. Je leert het eerst op de bal trappen met binnen- en buitenkant voet. De bal controleren met de borst, de voet, de dij, eventueel zelfs zijn kont. En hier en daar, waar het nodig is, leer je het iets over de spelregels (What's in a name?)  :-) . Wat is precies buitenspel en wanneer is het strafschop? En als het dat niet weet, minacht je toch niet de manier waarop hij of zij de bal op zijn eigenste manier prachtig in de winkelhaak krult?

Intensief

Toen ik in mijn jeugdjaren bij Antwerp voetbalde, kregen wij enkele keren een internationale scheidsrechter over de vloer. Die ons haarfijn uitlegde hoe wij moeilijke en gedetailleerde spelregels moesten interpreteren. Wij waren ondertussen wel al tien jaar aan het voetballen! Wij hadden tot dan vooral veel plezier aan voetbal mogen beleven. En toen werd het tijd om ook de gevorderde kennis van het reglement te leren. Zou het zo ook niet kunnen voor taal en spelling?

Het Groot Dictee

Elk jaar opnieuw erger ik me blauw aan het gedoe rond Het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Niet dat ik er slecht op scoor - dit geheel terzijde. Maar die volledig kunstmatige aandacht aan uitzonderlijke, nooit eerder gebruikte, gemaniëreerde, hyperintellectualistische opeenhopingen van taalexclusiviteiten ... is niet mijn ding. Ik denk soms dat ik naar de omgekeerde wereld zit te kijken. De geschreven taal, en met uitbreiding de spelling van die geschreven taal, is maar de neerslag van de gesproken taal. Die is primair en verdient alle aandacht. Ik zou voor eens en voor altijd eerst de kloof dichten tussen spreek- en schrijftaal, want daar bouwen nog veel te veel taalopleiders een registerkloof in. Daarna, als de jonge man of vrouw goed in het taalvel zit, zou ik voor wie in een taalrichting wil gaan studeren, extra aandacht aan spelling besteden. Noem het een stoomcursus of een spelmoment of een technische module, of God weet wat.

Gemakkelijk

En kom op zo'n moment bij mij niet af met Spelling is zo moeilijk of Nederlands is zo inconsequent. Primo: negentig tot vijfennegentig procent van de moeilijke spellinggevallen zijn beredeneerbaar. Je moet daarvoor natuurlijk de spelregels kennen, maar je kookt ook geen aardappelen zonder water (zegt mijn vrouw toch). Die regels kun en moet je gewoon leren. Secundo: als je de regels niet kunt onthouden zijn er de huidige hulpmiddelen. Ze zijn zo onbeperkt, dat je alleen maar lui moet zijn om slecht te kunnen spellen. Installeer toch gewoon een goede spellingchecker op je computer! En de rode en groene streepjes verraden onmiddellijk waarop je moet letten. Als je ze ziet en gewoon voortdoet, zonder de moeite te doen om je Groene Boekje (dat natuurlijk gratis bij je favorieten zit) of Van Dale Spelling (dat inderdaad wat geld kost) te raadplegen? Tja, dan moet je niet zeuren over je slechte secundaire opleiding. Dan is het je eigen stomme schuld dat je in de sollicitatiebrief een spellingfout laat staan! 

Nobody's perfect

Bovendien en ten slotte: een béétje tolerantie kan toch ook geen kwaad. Niemand is perfect en iedereen maakt af en toe een (dt-)fout. Wie zegt van niet, liegt. Bescheidenheid is (ook op dit vlak) een mooie deugd. Of bedoeld dit gezegde precies iets anders?