Freddy Michiels: "Nederlander maakt een plan, Belg trekt zijn plan"

Al jaren heeft het Belgische bedrijfsleven de indruk dat Nederland niet zit te wachten op de komst van Belgische bedrijven. Er zijn ook (relatief) weinig Belgische bedrijven die echt doorbreken bij onze noorderburen. Het tegenovergestelde is duidelijk wel van toepassing: Nederlanders komen massaal, zowel privé als met hun onderneming, naar België afgezakt. En blijken hier ook goede zaken te doen. Noem om het even welke winkelstraat in België, haal er de Nederlandse ketens uit weg en wat overblijft zijn wijkwinkels.

Nederlanders zijn doorheen de geschiedenis altijd al ondernemender geweest en ze emigreerden meer dan Belgen. Zij veroverden de wereld via scheepvaart, dankzij hun gezonde en gewiekste handelsgeest en lieten zowat overal in de wereld hun stempel achter. Van New York tot Zuid-Afrika, van de Nederlandse Antillen tot Indonesië.

Belgen sneller tevreden dan Nederlanders?

De handelsgeest van de Nederlanders is altijd veel ambitieuzer geweest dan die van de Belgen, zelfs dan die van de Vlamingen. België mag dan nog het veelzijdigste bierland ter wereld zijn, geen enkel bier heeft zo’n wereldwijde infiltratie en aanwezigheid als Heineken – een merk dat Vlamingen zelden als 'bier' omschrijven. Nederlanders denken zakelijk altijd ruimer en ambitieuzer dan Belgen. Daarvan zijn de ketens Blokker, C&A, Bart Smit, Hema, Kruidvat, Albert Heijn en Vroom & Dreesmann het duidelijkste bewijs. Is het omdat Belgen makkelijker tevreden zijn met wat ze hebben dan Nederlanders?

Tot de komst van Urbanus had Nederland nauwelijks oog, oor en hart voor Vlaamse artiesten, op enkele (theater)uitzonderingen na. Pas zodra Urbanus zich door Nederlandse managers liet begeleiden, liepen zijn optredens – die toch typisch Vlaams zijn – als een trein in Nederland. Geen enkele komiek deed het hem ooit voor, terwijl Vlaanderen wel stormliep voor Toon Hermans, Wim Sonneveld, Johnny Jordaan, Johnny & Rijk, André van Duin, Rob de Nijs en zovele anderen. Haast alle Vlaamse schrijvers zijn bekend geworden dankzij Nederlandse uitgevers, terwijl er geen voorbeelden zijn van het omgekeerde.

BDO-witboek

Hoe komt dat toch? Heeft het te maken met onze honkvastere volksaard? Zijn we onvoldoende gemotiveerd om ons aan de Nederlandse gewoonten en gebruiken aan te passen?

De Belgisch-Nederlandse adviesgroep van BDO heeft een witboek samengesteld over de boekhoudkundige, fiscale, juridische en sociaalrechtelijke aspecten die duiding geven bij de verschillen tussen Noord en Zuid. Het is een verhelderend rapport waarin de tegenstellingen duidelijk tegen het licht gehouden worden. In hoofdstukken die gaan over jaarrekening, boekhouding, het juridische aspect, het fiscale aspect, btw, het speciale belastingregime en inkomstenbelastingen voor zelfstandigen. Het wordt telkens zeer duidelijk geformuleerd, links zoals het in België van toepassing is en rechts zoals het in Nederland verplicht is.

Veel van de wettelijke regels zijn gelijklopend, maar een belangrijk deel is toch wel erg verschillend. Vaak gaat het om een nauwelijks andere formulering, soms zijn de verschillen essentieel zoals het bestaan van een raad van commissarissen, de omvang van de vennootschapsbelasting, de aftrekbeperkingen voor renten, de thin capitalisation-maatregelen, het algemeen belastingstelsel enzovoort. Het rapport van BDO kunt u downloaden via hun website. 

Hoe goed kennen we elkaar?

De Belgisch-Nederlandse Vereniging liet eveneens een onderzoek uitvoeren o.l.v. professoren van het Instituut Clingendael en de universiteiten van Leuven, Leiden, Utrecht, Brussel en Louvain-la-Neuve. Daarbij ging het om de mentaliteitsverschillen en de verschillen in appreciatie tussen Noord en Zuid. Zo werd bijvoorbeeld aan 2.389 Nederlanders gevraagd waar zij denken de meeste kansen te krijgen om te leven zoals ze willen. Ze mochten Nederland zelf niet noemen. In 1994 zei nog 24% van de ondervraagden dat dat België was, in 1996 was dat nog 20%. In beide gevallen de hoogste scores in vergelijking met andere landen.

De enquête kwam tot volgende conclusies voor wat onze kennis van elkaar betreft: alleen een meerderheid van de Nederlandstalige Belgische ondervraagden 'slaagt' op de toets van de kennis van het andere land (Nederland): 64% heeft 4 of meer van de 7 vragen correct beantwoord. Het slechtst scoren de Franstalige Belgische deelnemers, want maar 26% weet het correcte antwoord op tenminste 4 van de 7 vragen over Nederland. De Nederlandse deelnemers halen met 42% een correct antwoord op ten minste 4 van de 7 vragen over België.

Regels versus compromis

Nederland is een land van welomlijnde, weinig tot de verbeelding sprekende regeltjes waarvan niet – of zelden – wordt afgeweken. Toepassingen zijn van tabellen af te lezen, zoals de tarieven in winkels of bij handelszaken. Er is nauwelijks ruimte voor onderhandeling, behalve als de volumes bijzonder groot worden. Maar ook dat staat netjes in een tabel voorgeschreven.

In Vlaanderen ligt dat anders. Vlaanderen lijkt wel de uitvinder van het compromismodel. In Vlaanderen doet men alles om de klant ter wille te zijn, om zo snel mogelijk tot een vergelijk en akkoord te komen. Als dat financiële toegevingen meebrengt, dan is dat zo. Het hebben van de klant is belangrijk en … beide partijen moeten gelukkig zijn. Het geluk van beide partijen nastreven, leeft in Vlaanderen sterker dan in Nederland.

Overdonder(en)d

Een van mijn leermeesters in de journalistiek waarschuwde mij in het begin van mijn carrière met: "Bij het maken van een overeenkomst is er altijd een winnaar en een verliezer. Zorg altijd dat jij niet de verliezer bent. Zeker als je met Hollanders rond de tafel zit!"

Vlamingen hebben makkelijk het gevoel dat ze door Nederlanders worden overdonderd. Onder andere door de ongelimiteerde grootspraak van onze noorderburen. Transportpsycholoog Alex Van Breedam maant Vlamingen al jaren aan om minder bescheiden te zijn en een voorbeeld te nemen aan de Nederlanders. "Hollanders pronken met wat ze gaan doen en Vlamingen zwijgen over wat ze hebben", is zijn analyse.

Het klinkt overigens vreemd dat net een Antwerpenaar tot die vaststelling komt. Sinjoren zijn nu niet meteen de meest bescheiden inwoners van welvaartland Vlaanderen. Antwerpen heeft in de zestiende eeuw Nederland aanvullende ondernemingsgeest bijgebracht na de vlucht van de diamant- en andere handelaars naar het Noorden – vanwege de godsdienstoorlog die tot de beeldenstorm leidde.

Vlamingen in het algemeen en Antwerpenaars in het bijzonder staan sindsdien erg argwanend tegenover Nederlanders. In Antwerpen heerst het – nogal plastische – gezegde: "Als een Hollander je nog niet gekloot heeft, dan is hij het vergeten!" Argwaan uit vrees voor de arrogantie en hoogmoed van de zich beter wanende Hollanders, is nog lang niet verdwenen.

Fundamenteel verschil

Wat is fundamenteel het grote verschil tussen Nederlanders en Belgen of Vlamingen? Over de taalverschillen wil ik het graag een volgende keer hebben, maar het grote verschil heeft, naar mijn mening, te maken met ambitie. De ambitie van een Nederlander is de wereld veroveren, over alles zijn zeg kunnen hebben. Is het hoogmoed, is het dadendrang? De ambitie van de Belg – en de Vlaming in het bijzonder – is iets bourgondischer: genieten van het leven. In bedrijfstermen heet dat: less is more. Voor mij is het grote verschil dan ook: een Nederlander maakt een plan, een Belg trekt zijn plan. En daarmee is misschien niet alles maar toch heel veel gezegd.

Freddy Michiels

• freddymichiels.com
• kmo-insider.biz